Άποψη Συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου (Καποδιστριακού)Δήμου Αυλώνος Ευβοίας

ΤΟ 2011 ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΕΡΟ
ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
ΤΟ 2011 ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΜΙΑΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ: ΕΝΔΟΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ

Έκδοση της Ελληνικής Εταιρίας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης ( ΕΕΤΑΑ)

1.    Εισαγωγή – Έννοια και θεσμοί της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης

Ενδοδημοτική ή Δημοτική Αποκέντρωση είναι το σύστημα θεσμικών οργάνων και λειτουργιών που αναφέρονται σε τμήματα της δημοτικής περιφέρειας και στοχεύουν στην αποκεντρωμένη άσκηση δημοτικών αρμοδιοτήτων ή στην αποκεντρωμένη παροχή υπηρεσιών.

Ιστορικά η έννοια της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης συνδυάστηκε με την θεσμική οργάνωση της συμμετοχής των πολιτών στη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Τούτο προέκυψε αναπόφευκτα αφού σε μεγάλες χωρικές ενότητες, όπως είναι οι δήμοι των αστικών περιοχών είναι αδύνατη η άμεση συμμετοχή των πολιτών λόγω της δυσχερούς πρόσβασης στα τοπικά κέντρα λήψης των αποφάσεων. Έτσι από τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, με την υπερμεγένθυνση των πόλεων, σε πολλούς ευρωπαϊκούς δήμους άρχισαν να οργανώνονται «συμβούλια γειτονιάς» τα οποία είχαν ως κύριο μέλημα την μεταφορά αιτημάτων προς την κεντρική δημοτική αρχή αλλά και τη διαχείριση των καθημερινών ζητημάτων της γειτονιάς. Έτσι ξεκίνησε η ιστορία του θεσμού της δημοτικής αποκέντρωσης στους μεγάλους δήμους της Ιταλίας και σταδιακά, από το αυθόρμητο αίτημα των ενδοδημοτικών συμμετοχικών θεσμών, κατέληξε στην θεσμοθέτηση διαμέσου των δημοτικών κανονισμών των οργάνων της δημοτικής αποκέντρωσης τα οποία εκτός από φορείς μεταφοράς των αιτημάτων των πολιτών εξελίχθηκαν και σε όργανα διαχείρισης αποκεντρωμένων αρμοδιοτήτων των δήμων.

Στην Ελλάδα η πρώτη θεσμοθέτηση της δημοτικής απόκεντρωσης έγινε με τον Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα του 1980 όπου θεσμοθετήθηκε η διαίρεση των δήμων με πληθυσμό άνω των 150.000 κατοίκων σε δημοτικά διαμερίσματα και η αποκέντρωση δημοτικών υπηρεσιών σε αυτά. Ουσιαστικά όμως ο νόμος που θεμελίωσε την δημοτική αποκέντρωση στην Ελλάδα ήταν ο νόμος 1270/1982 ο οποίος θεσμοθέτησε τα συμβούλια δημοτικού διαμερίσματος στους προαναφερόμενους μεγάλους δήμους και τα συνοικιακά συμβούλια στους υπόλοιπους δήμους της χώρας ενώ θεσμοθέτησε επίσης και τους παρέδρους των συνοικισμών στις πολυάριθμες τότε κοινότητες.

Τα διαμερισματικά συμβούλια εκλεγόνταν ταυτόχρονα με τις δημοτικές αρχές και είχαν την ευθύνη για την επίβλεψη της λειτουργίας των υπηρεσιών που αποκεντρώνοντας στο δημοτικό διαμέρισμα. Η προβλεπόμενη όμως από τον νόμο μεταβίβαση αποφασιστικών αρμοδιοτήτων με απόφαση των οικείων δημοτικών συμβουλίων υπήρξε δειλή έως μηδενική επιβεβαιώνοντας τον κανόνα ότι η αποκέντρωση εξουσιών αποτελεί κυρίως πρόβλημα πολιτικού πολιτισμού και είναι δυσχερής για όσους κατέχουν την εξουσία. Εντούτοις τα διαμερισματικά συμβούλια απέκτησαν στοιχειώδη λειτουργικότητα και καταξιώθηκαν ως όργανα της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης.

Αντίστοιχης λειτουργικότητας έτυχαν και οι πάρεδροι των συνοικισμών οι οποίοι εκλέγονταν ταυτόχρονα με τα δημοτικά ή κοινοτικά συμβούλια, είχαν δικαίωμα ψήφου για θέματα που αφορούσαν αποκλειστικά τον συνοικισμό τους και ανταποκρίθηκαν στην αναγκαιότητα θεσμικής εκπροσώπησης των συνοικισμών που συνήθως λόγω πληθυσμιακού μεγέθους βρισκόντουσαν στο περιθώριο του ενδιαφέροντος των κοινοτικών αρχών, ιδίως στις μεγαλύτερες κοινότητες.

Αντίθετα τα συνοικιακά συμβούλια θεμελιώθηκαν στην προαιρετικότητα και στην πολιτική βούληση των δημοτικών αρχών. Τα πρώτα, μετά το 1982, χρόνια ο θεσμός εξαπλώθηκε και οι Δήμοι συγκροτούσαν τα συνοικιακά συμβούλια και οργάνωναν την εκλογή τους με διάφορα εκλογικά συστήματα μεταξύ των οποίων πάντως η αριθμητική υπεροχή της εφαρμογής της απλής αναλογικής ήταν πασίδηλη.    Σταδιακά όμως ο θεσμός ατόνησε και περιήλθε σε παρακμή έως την ουσιαστική του πλέον απαξίωση. Η έλλειψη ενιαίας θεσμικής κατοχύρωσης, η πολυδιάσπαση των δημοτικών περιφερειών, η κομματική ή παραταξιακή πατρωνία και κυρίως η έλλειψη αποφασιστικών αρμοδιοτήτων αποτελούν τις βασικές αιτίες για την αποτυχία του θεσμού, παρότι στις αρχές της εφαρμογής του συνέβαλε καθοριστικά στην υλοποίηση της λαϊκής συμμετοχής στη τοπική διοίκηση, διαδικασίες που υπήρξαν πρωτοφανείς για την ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση και μπορούσαν να συγκριθούν μόνο με την εποχή των θεσμών της Λαϊκή Αυτοδιοίκησης στην Κατοχή.

Το θεσμικό πλαίσιο της δημοτικής αποκέντρωσης καθιερώθηκε στο σύνολο των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης με τον νόμο 2359/1997, δηλαδή με τον νόμο του Προγράμματος «Ιωάννης Καποδίστριας». Έκτοτε όλοι οι καταργηθέντες ΟΤΑ που συναποτέλεσαν τους «καποδιστριακούς» δήμους  θεσμοθετήθηκαν ως «μονάδες» ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, τα δημοτικά ή – εν συνεχεία- τοπικά διαμερίσματα στα οποία οι δημότες, ταυτόχρονα με την εκλογή της δημοτικής αρχής, εξέλεγαν τα τοπικά συμβούλια. Επικεφαλής κάθε τοπικού συμβουλίου ήταν ο πρόεδρός του ο οποίος κατά την πρώτη οκταετία εφαρμογής του θεσμού ήταν ταυτόχρονα και δημοτικός σύμβουλος και μετείχε ισότιμα στο Δημοτικό Συμβούλιο. Την τελευταία τετραετία (2003-2010) ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου δεν ήταν δημοτικός σύμβουλος αλλά μετείχε με δικαίωμα ψήφου στις συνεδριάσεις του δημοτικού Συμβουλίου μόνο για θέματα που αναφέρονται αποκλειστικά στο τοπικό του διαμέρισμα. Τα τοπικά συμβούλια είχαν ορισμένες κρίσιμες αρμοδιότητες εκ του νόμου αλλά το δημοτικό συμβούλιο είχε την ευχέρεια να μεταφέρει και άλλες αρμοδιότητες σε τομείς που μόνο ενδεικτικά προέβλεπε ο νόμος. Στην πράξη πάντως καταγράφεται η θεσμική υπερκινητικότητα του προέδρου του τοπικού συμβουλίου και πολύ λιγότερο η λειτουργία του συμβουλίου ως βουλευομένου οργάνου που εκφράζει το τοπικό διαμέρισμα.

ΣΧΕΔΙΟ Π.Δ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΤΕΛΟΥΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΤΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ

(όπως υπεβλήθη στο Συμβούλιο Της Επικρατείας)

«Οργάνωση της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ»

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις:

α) του άρθρου 222 του ν. 3852/10 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α΄ 87)

β) του άρθρου 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του π.δ. 63/2005 (Α΄98)

2. Την αριθ. 2672/2009 κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Οικονομικών «Καθορισμός αρμοδιοτήτων του Υφυπουργού Οικονομικών Φίλιππου Σαχινίδη» (Β΄ 2408)

3.Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος προκαλείται σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού συνολική ετήσια δαπάνη ύψους δώδεκα εκατομμυρίων εννιακοσίων σαράντα χιλιάδων εξακοσίων (12.940.600) Ευρώ, η οποία, κατά το πρώτο έτος λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας, ανέρχεται στο ποσό των δεκατεσσάρων εκατομμυρίων τετρακοσίων πενήντα μιας χιλιάδων εκατό (14.451.100) Ευρώ. Η εν λόγω δαπάνη θα καλύπτεται από τις πιστώσεις που θα εγγράφονται κατ’ έτος στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Ειδ. Φ. 07-110, ΚΑΕ κατηγοριών 0200, 0700, 0800, 1000).

4. Την αριθ. ……… Γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας, μετά από πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και του Υφυπουργού Οικονομικών.

Α Π Ο Φ Α Σ Ι Ζ Ο Υ Μ Ε

ΤΜΗΜΑ Α΄

Διάρθρωση Οργανικών Μονάδων Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.

Άρθρο 1

Διάρθρωση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ

Η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ που ιδρύθηκε με το άρθρο 215 του ν. 3852/2009 (Α΄87) στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης ως αποκεντρωμένη υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, υπαγόμενη απευθείας στον Υπουργό διαρθρώνεται στις εξής Διευθύνσεις:

α. Διεύθυνση Γενικών Υποθέσεων

β. Διεύθυνση Οικονομικών Υποθέσεων

γ. Διεύθυνση Τεχνικών Υποθέσεων